Bijen en lookalikes van het dagelijks leven tot training

Bijen zijn belangrijk voor het overleven van mensen. Dankzij bijen produceren planten (meer) voedsel. Helaas gaat het niet goed met de bij. Door het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw, eenzijdige voeding en parasieten gaat het aantal bijen snel omlaag. En dat terwijl we steeds meer te weten komen over deze diertjes. Bijen kunnen bijvoorbeeld ook worden gebruikt om bommen op te sporen! Toch staan bijen bij veel mensen voornamelijk bekend als stekende insecten. Dat is jammer, want bijen steken helemaal niet snel.

Waarom bijen?

Bijen zijn fascinerende kleine beestjes. Ze zijn extreem belangrijk voor de mens. Ze maken niet alleen honing en was, maar ze zorgen ook nog eens voor het grootste deel van de bestuiving van de gewassen. Zonder bijen zouden we veel minder voedsel kunnen verbouwen.

Wat zijn bijen?

Tot de bijen behoren de bijen en de hommels. Er zijn tienduizenden soorten bijen, waarvan er ongeveer 375 in Nederland wonen. Bijen behoren tot de vliesvleugeligen. Ze zijn te herkennen aan dunne vleugels, een wespentaille (een sterke verdunning tussen het midden- en achterlichaam) en beharing. Honingbijen leven in korven, maar veel wilde bijen leven solitair. Ze komen alleen met andere bijen in aanraking om te paren.

Wat zijn de look-alikes?

Er zijn tal van dieren die op bijen lijken, maar die geen bijen zijn. In Nederland en België zie je voornamelijk wespen en zweefvliegen. Deze dieren hebben geen haren en zijn slanker dan bijen. Wespen kunnen pijnlijk steken, zweefvliegen kunnen niet steken. Ook hoornaars hebben iets weg van wespen. Deze dieren steken gemeen, maar zijn een stuk groter en slanker. Ook hoornaars zijn onbehaard.

Het leven van de bij

Een bijenkast / Bron: Micromoth, Rgbstock

Bijen besteden het grootste deel van hun tijd aan het verzamelen van voedsel. Honingbijen, en andere bijen die in kolonies leven, hebben een uitgebreid systeem van broedzorg en verzamelen voedsel voor de winter. Als de temperatuur onder ongeveer 20 graden Celsius valt, zijn bijen niet meer actief. Solitaire bijen sterven, hun eieren komen in het voorjaar weer uit. Koloniebijen blijven in de korf en houden deze warm. Ze overleven op honing.

Wist je dat?

Niet alle bijen kunnen steken?
Honingbijen in zomer 6 weken oud worden en in de winter wel 6 maanden?
Er meer dan 20.000 bijensoorten bestaan?
Bijen alleen in de winter honing eten? In de zomer eten ze nectar, stuifmeel en honingdauw
Hommels langere haren hebben zodat ze ook in koudere gebieden kunnen overleven?

Bijen trainen

Bijen zijn goed te trainen. Door ze een geur te geven en te belonen met suikerwater, zijn ze te conditioneren. Ze zullen voortaan reageren op de geur. Dit maakt het mogelijk om bijen te gebruiken om bommen, drugs of ziekten op te sporen. Op het moment wordt veel onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van het trainen van bijen.

Steken!

Sommige bijensoorten kunnen steken. Na een steek sterft de bij. De angel blijft achter, met spieren eraan. Deze spieren blijven actief gif het lichaam inpompen. Als je bent gestoken is het dan ook belangrijk eerst de angel te verwijderen. Dit kan het beste met een nagel of een pasje, zodat je het gif er niet verder uitknijpt. Als je niet allergisch bent zijn steken vervelend, maar één of enkele steken niet gevaarlijk.

Een bijenhotel / Bron: Ayla87, Rgbstock

Bedreigingen

Het gaat slecht met de bijenstand. De dieren worden bedreigd door het gebruik van pesticiden, oprukkende mijten en parasieten en het gebrek aan divers voedsel. Je kunt zelf wat doen om bijen te helpen door gemengde bloemen aan te planten (dat ziet er ook nog eens mooi uit) of een bijenhotel op te hangen.